آمادگی روحی برای بارداری تاثیر بسیار زیادی بر تمام بخش‌های این فرآیند می‌گذارد و می‌تواند احتمال وقوع مشکلات بسیار بزرگ‌تری هم‌چون افسردگی پس از زایمان را نیز کاهش دهد. به همین خاطر در این نوشتار قصد داریم به بررسی این موضوع پرداخته و آمادگی برای بارداری را از جنبه‌های مختلف و به‌صورت کامل تحلیل و ارزیابی کنیم. پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب ما را همراهی کرده و اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید.
چگونگی ایجاد آمادگی روحی برای بارداری
با اینکه آمادگی جسمی برای بارداری با مراجعه به پزشک و شروع فرآیند بررسی میزان سلامت جسمی مادر و یا پدر آغاز می‌شود، آمادگی روحی برای بارداری کمی چالش برانگیزتر است. احتمالا در این بخش نمی‌توانید به‌صورت مستقیم از کسی کمک گرفته و یا یک سلسه مراتب مشخص و معین را اجرا کنید، زیرا شرایط روحی هر فرد به عوامل اختصاصی بسیار گسترده‌ای بستگی دارد.
با این وجود، نداشتن اطلاعات کافی و تصمیم برای بچه‌دار شدن تنها به دلیل تصاویر شاد و رنگی کودکان زیبا، احتمالا یک ضربه روحی عمیق برای شما ایجاد خواهد کرد و از همین ابتدا باید به شما بگوییم که این فرآیند، یک دوره بسیار شیرین ولی با سختی‌های فراوان است و نادیده گرفتن این سختی‌های پیش از بارداری، می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی و احساسات بسیار متناقضی برای شما شود.
در ادامه، 9 نکته مهم و ضروی ایجاد آمادگی روحی برای بارداری را با هم بررسی خواهیم کرد که باید آن‌ها را پیش از بارداری یا قبل از زایمان، حتما در نظر بگیرید.
1- وجود یک بازه زمانی مشخص پیش از وقوع بارداری
با اینکه ممکن است در حال حاضر شما باردار باشید، اما این احتمال نیز وجود دارد که هنوز بارداری رخ نداده باشد. باید در همین ابتدا به شما بگوییم که حدودا 60 درصد از زوج‌ها در همان 3 ماه ابتدای تلاش برای بارداری، باردار می‌شوند اما بخش زیادی از زوج‌ها به یک سال زمان و اقدام مستمر نیاز دارند تا بارداری رخ دهد.
بنابراین به این نکته توجه کنید که فرآیند وقوع بارداری، یک فرآیند طولانی‌مدت و گاه چند ماهه و حتی یک ساله است و نباید این موضوع، باعث ایجاد ترس‌ها و استرس‌ها فراوانی برای شما و همسرتان شود. عدم وجود اطلاعات کافی نسبت به این موضوع، در برخی از زوج‌ها باعث ایجاد تنش‌ها و گاه مشکلات مختلفی خواهد شد.
در دوره پیش از اقدام و برای کسب آمادگی روحی برای بارداری باید بدانید که وقوع بارداری به زمان مناسب و البته اقدام مکرر نیاز دارد و طولانی شدن این فرآیند، یک اتفاق کاملا عادی و رایج است. اگر تصور می‌کنید که این موضوع بیش از حد ممکن به درازا کشیده، می‌توانید با دکتر خود مشورت کرده و نظر او را نیز در این باره بشنوید.
2- حل مسائل و مشکلات احتمالی موجود
با اینکه اصطلاح رایج «بچه‌دار شوید تا فلان مشکل حل شود!» کم‌کم در حال کاهش است، اما هم‌چنان بخش گسترده‌ای از افراد جامعه به زوج‌های جوان و دارای مشکل پیشنهاد می‌کنند که با اقدام به بارداری و بچه‌دار شدن، مشکلات کوچک و بزرگ خود را حل نمایند.
باید به شما بگوییم که حضور یک نوزاد کوچک، علاوه بر انواع مشکلات جسمی برای مادر هم‌چون حالت تهوع‌های مداوم و گاه‌وبی‌گاه، حساسیت‌های پوستی، دردهای مختلف جسمانی و انواع مشکلات دیگر، از لحاظ روحی نیز باعث ایجاد تنش‌ها و افکار وسواس‌گونه‌ای می‌شود.
همین موضوع سبب می‌شود که حتی در زندگی زوج‌های کاملا آرام، تنش‌ها و چالش‌های زیادی ایجاد شود که در صورت عدم مدیریت صحیح، به مشکلات بسیار بزرگ‌تری منجر خواهد شد.
بنابراین تنها کافی است که تصور کنید این اتفاقات و چالش‌ها در یک زندگی ناآرام و پرتنش، چه عواقبی به بار خواهند آورد. به همین خاطر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و اولین بخش‌های آمادگی روحی و روانی بارداری باید مشکلات و سوتفاهم‌های موجود را با همسر خود حل کرده و یک روتین آرام و سالم در زندگی خود ایجاد کنید.
وجود مشکلات مختلف با همسر، علاوه بر افزایش استرس، می‌تواند تنهایی و اضطراب مادر را در این دوره حساس افزایش دهد و در نتیجه، احتمال وقوع افسردگی پس از زایمان نیز بیشتر شود. بنابراین پیش از اقدام به بارداری (و یا در دوره اولیه بارداری و پیش از تولد نوزاد) مشکلات خود را به دور از نگاه‌های جانب‌دارانه، حل کنید.
حتی در صورت داشتن یک رابطه سالم و توام با آرامش، زمان مشخصی را تعیین کنید و با همسر خود از احساسات شخصی، ترس‌ها، شادی‌ها و سایر موارد دیگر صحبت کرده و از او بخواهید احساسات خودش را نیز با شما در میان بگذارد. انجام همین کار می‌تواند میزان آمادگی روحی برای بارداری را در هر دوی شما به شکل چشم‌گیری افزایش داده و باعث ایجاد یک ارتباط قوی و محکم میان شما شود.
3- کاهش استرس در زندگی خود
برخی از تحقیقات نشان داده که استرس و اضطراب، می‌تواند بر میزان باروری زوج‌ها تاثیر منفی گذاشته و احتمال بارداری آن‌ها را کاهش دهد؛ هر چند می‌دانیم که همین عبارت به‌تنهایی می‌تواند استرس شما را افزایش داده و باعث اضطراب بیشتر شود.
به همین خاطر اگر قصد بارداری دارید، در همین ابتدا و به‌عنوان یکی از بخش‌های آمادگی روحی برای بارداری یک زمان کوتاه مدیتیشن برای خود در نظر بگیرید. انجام این کار به یک فرآیند سخت نیازی ندارد و می‌توانید با استفاده از انواع نرم‌افزارهای مناسب این حوزه هم‌چون Glo یا Calm، دوره مدیتیشن خود را آغاز کنید.
انجام این کار علاوه بر کمک به شما برای کاهش استرس، زندگی در هر لحظه را به شما آموزش می‌دهد که این مهارت، یکی از ضروری‌ترین مهارت‌ها و توانایی‌های مورد نیاز برای پرورش یک کودک است.
اگر احساس می‌کنید در فرآیند آمادگی روحی برای بارداری استفاده از یک نرم‌افزار مدیتیشن کافی نیست، سعی کنید موارد دیگر را نیز در نظر بگیرید. برخی از مهم‌ترین موارد برای کاهش استرس، شامل موارد زیر است:
- دوری از حوادث ناگوار و خبرهای منفی؛
- کاهش و یا قطع برخی از ارتباط‌های ناسالم؛
- خروج از شبکه‌های اجتماعی پر تنش و تمرکز بر زندگی شخصی و واقعی؛
- جایگزینی سرگرمی‌های بسیار چالش برانگیز و مهیج با سرگرمی‌های آرامش‌بخش.
همه این موارد می‌توانند به شما کمک کنند که آرامش بیشتری را تجربه کنید. نکته مهم این است که با خود صادق باشید و عوامل مخرب را به‌درستی و بدون تعارفات و یا احساسات کاذب شناسایی کنید.
آمادگی روحی برای بارداری یک پروسه راحت و سرراست نیست و هر فرد با توجه به شرایط خاص خود، باید استرس‌های فعلی و احتمالی را تشخیص دهد و تلاش کند آن عوامل مخرب را از بین ببرد.
4- سازگاری با تغییرات
یکی از مهم‌ترین مواردی که در آمادگی روحی برای بارداری باید در نظر داشته باشید، پذیرش تغییرات و سازگاری با آن‌ها است. در دوره بارداری، زنجیره‌ای از تغییرات رخ می‌دهند که تمام زیربنای زندگی فردی و اجتماعی شما را تغییر خواهند داد و این موضوع را باید پیش از اقدام به بارداری در نظر بگیرید. با اینکه ممکن است شما از این دسته از افراد نباشید، اما افراد زیادی هستند که از تغییر می‌ترسند.
برای سازگاری با تغییرات در دوره آمادگی روحی برای بارداری باید بر نکات مثبت این موضوع تمرکز کرده و با واقع‌بینی، تغییرات احتمالی ناشی از حضور یک کودک در زندگی خود را بسنجید.
احتمالا با ورود یک نوزاد به خانه، دیگر نتوانید به سرگرمی‌های سابق و یا شب‌نشینی‌های همیشگی مشغول شوید، اما اتفاقات بسیار شادتری در زندگی شما رخ خواهند داد که همه از اثرات حضور کودک خواهد بود.
5- پذیرش احتمال وقوع اتفاقات ناخوشایند و پیش‌بینی نشده
همه از زنان باردار انتظار دارند که در همه ثانیه‌های دوره بارداری و سپس بعد از زایمان، کاملا خوشحال و عالی به نظر برسند و هیچ شکایتی از شرایط فعلی خود نداشته باشند؛ اما برای اغلب زنان باردار، دوره بارداری به معنای ویارهای سخت، حالت تهوع مداوم، حساسیت‌های پوستی، نفخ، بواسیر، سندرم پاهای بی‌قرار و سایر دردهای جسمی مختلف است.
هرچند ممکن است شما همه این موارد را تجربه نکنید و بارداری راحتی نیز داشته باشید، اما به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موارد برای آمادگی روحی بارداری باید بدانید که دوره بارداری یک دوره نسبتا سخت و گاهی اوقات ناخوشایند است.
اگر با تصور یک دوره بارداری زیبا، زایمان راحت و نگهداری بسیار راحت‌تر از یک نوزاد همیشه خندان وارد این فرآیند شوید، احتمالا بیش از سایرین با ضربه‌های روحی ناشی از این عدم درک صحیح موقعیت جدید، مواجه خواهید شد.
بنابراین واقعیت‌ها و سختی‌های جسمی و روحی این دوران را بررسی کرده و با استفاده از انواع روش‌های موجود هم‌چون استفاده از ویتامین‌ها یا فراهم‌کردن یک شرایط بدون تنش، احتمال وقوع لحظات دردناک و ناخوشایند را کاهش دهید.
یکی از مهم‌ترین موارد که در رابطه با دوره بارداری و در بخش آمادگی روحی برای بارداری باید به آن توجه کنید، این است که این دوره هیچ‌گاه همانند تصاویر تبلیغاتی بسیار راحت و زیبا نیست و وجود احساسات منفی و ناخوشایند، کاملا طبیعی خواهد بود.
6- استفاده از روش‌های مناسب خود
شرایط روحی و ذهنی هر فرد، کاملا یکتا و منحصر به‌فرد است و به همین خاطر برای آمادگی روحی بارداری نمی‌توان به استفاده از یک روش خاص اشاره کرد. با توجه به همین موضوع، پیشنهاد می‌کنیم شرایط فردی خود را در نظر گرفته و سپس روش مناسب خود را برگزینید.
برای مثال برخی از افراد ترجیح می‌دهند از روش‌های اثبات‌شده علمی، کتاب‌های معتبر این حوزه و سایر موارد مشابه استفاده کرده و با توجه به این منابع، خود را از لحاظ روحی و روانی برای حضور یک نوزاد کوچک، آماده کنند.
از سوی دیگر برخی از افراد از شنیدن تجربه‌های واقعی، درس‌های بسیار بیشتری کسب می‌کنند و آمادگی ذهنی برای بارداری آن‌ها، از این طریق صورت می‌گیرد. بنابراین خود را به یک روش و منبع خاص محدود نکنید.
اگر خواندن کتاب‌های معتبر برای شما مناسب است، همان روش را ادامه دهید، اگر با شنیدن پادکست و خواندن تجربه‌های واقعی، آمادگی بهتری کسب می‌کنید؛ به همین روش آمادگی لازم برای خود را ایجاد کنید.
فراموش نکنید که آمادگی روحی بارداری یک فرآیند بسیار شخصی و خاص است و اگر روش شما با سایر اطرافیان‌تان تفاوت دارد؛ هیچ نشانه بد و استرس‌آوری نیست. به احساسات و غریزه خود اعتماد کرده و روش مناسب خود برای آمادگی روانی پیش از بارداری را بیابید.
7- حضور در گروه‌های حمایتی
کسب آمادگی روحی برای بارداری از طریق حضور در انواع گروه‌های دوستی و حمایتی، برای دوره بارداری و البته زایمان‌تان، بسیار حیاتی و ضروری است و این موضوع می‌تواند حتی سرعت بهبود جسمانی شما را پس از زایمان افزایش دهد. گروه‌های حمایتی می‌توانند افراد خانواده، دوستان، گروه‌های بارداری محله و منطقه و یا مشاوران متخصص باشند.
حضور در گروه‌های حمایتی به شما کمک می‌کند که سوالات و ابهامات احتمالی خود را رفع کنید، در مواقع نیاز از این افراد کمک بگیرید و البته نگرانی‌های و ترس‌های خود را با آن‌ها در میان بگذارید.
با این وجود اگر قصد دارید از انواع گروه‌های محلی یا شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید؛ باید به شما بگوییم که نکات منفی این اجتماع‌ها را نیز در نظر داشته باشید.
حضور در این فضاها ممکن است برای برخی باعث ایجاد وسواس و حساسیت بیشتر شود، ممکن است قضاوت‌های اشتباهی در مورد شما صورت بگیرد و یا اینکه اطلاعات نادرستی به شما ارائه شود. همه این موارد را در نظر گرفته و با شناخت کامل، یک گروه حمایتی مناسب بیابید و برای آمادگی روحی برای بارداری و البته دریافت کمک‌های آتی، در آن‌ها شرکت کنید.
8- آمادگی دیگر فرزندان
اگر این بارداری، اولین بارداری شما نیست و فرزند یا فرزندان دیگری دارید، احتمالا آمادگی روحی برای بارداری برای شما کمی آسان‌تر است. هرچند این به معنای یک شرایط راحت‌تر نیست، زیرا شما به‌عنوان والدین باید آمادگی روحی سایر فرزندان برای پذیرش خواهر یا برادر دیگر را نیز ایجاد نمایید.
هیچ‌گاه سایر فرزندان خود را از این فرآیند حذف نکنید و به آن‌ها اجازه دهید که با کمک در فرآیند آماده‌سازی حضور یک نوزاد جدید، با احساسات خوب یا بد خود مواجه شوند.
9- پذیرش بدن و شرایط جدید خود
شرایط و البته بدن شما در دوره بارداری و سپس زایمان، با تغییرات بسیار زیادی مواجه می‌شود و نداشتن آمادگی روحی برای این بخش از فرآیند بارداری، می‌تواند خطرات روحی و روانی زیادی را برای شما ایجاد کند. بنابراین حتی پیش از اقدام و برای ایجاد آمادگی روحی برای بارداری حتما این موضوع را در نظر گرفته و تغییرات بدن و شرایط خود را به‌دقت بررسی کنید.
اگر احساس می‌کنید از سوی اطرافیان، دوستان و یا جامعه برای بازگشت به شرایط جسمی و اجتماعی پیش از بارداری تحت فشار هستید، از افراد با تجربه و متخصص کمک بگیرید و با واقعیت‌های شرایط جدید خود روبه‌رو شوید.
ممکن است بازگشت به بدن پیش از بارداری و یا شرایط اجتماعی پیش از بچه‌دار شدن، چندین ماه و یا چند سال طول بکشد؛ بنابراین ابتدا همه این نکات را مد نظر قرار داده و خود را در نقش جدیدتان، بپذیرید.
سخن آخر
آمادگی روحی برای بارداری یک حوزه بسیار گسترده و وسیع است و نمی‌توان تنها با بررسی نکات مهم ادعا کنیم که تمام موارد لازم را بررسی و مرور کردیم. ممکن است آمادگی روحی برای بارداری و همینطور آمادگی ذهنی برای آن اول شما با بارداری‌های بعدی‌تان کاملا تفاوت داشته باشد و در هر بارداری، با چالش‌ها و تنش‌های متفاوتی روبه‌رو شوید.
تنها نکته مهم که باید آن را در نظر بگیرید این است که بارداری و تولد نوزاد یک فرآیند سخت، اما بسیار شیرین است و با داشتن آمادگی روحی برای بارداری و برقراری ارتباط محکم‌تر با همسرتان، می‌توانید به‌بهترین شکل خود را از لحاظ روحی و روانی آماده نمایید و از حضور یک نوزاد کوچک در زندگی‌تان، لذت ببرید.
