اتیولوژی (علت ابتلا به بیماری سندروم شوک توکسیک):
سندروم شوک توکسیک (Toxic shock syndrome) بیماری نادری است که شامل نارسایی سیستم‌ها و ارگانهای مختلف بدن، عمدتاً در پاسخ به اگزوتوکسین باکتری استاف اورئوس می‌باشد. این بیماری ممکن است در اثر ورود برخی از گونه‌های باکتری استافیلوکوکوس اورئوس و یا استرپتوکوک گروه آ ایجاد شود.
این دو نوع باکتری باعث ایجاد سوپرآنتی ژن در بدن انسان می‌شوند و درنتیجه‌ی تولید این سوپر آنتی‌ژن‌ها، به سرعت سلول‌های لنفوسیت T بدن که مسئول ایمنی سلولار بدن هستند، نسبت به آن واکنش نشان داده و سایتوکاین‌ها (مواد)ی پیش التهابی مختلفی از خود ترشح می‌کنند (اینترلوکین 1 و 6 ، TNF) در نهایت این مواد منجر به ایجاد علامت‌های ناگهانی مانند تب حاد و شوک و آسیب رسیدن به ارگانهای مختلف بدن می‌شوند.
جالب است بدانید که باکتری استافیلوکوکوس اورئوس به طور طبیعی در فلور نرمال ناحیه واژن خانمها حضور دارد اما برای اینکه بیماری‌زایی ایجاد کند، اولاً نیاز به محیط مناسب و تأمین مواد غذایی برای رشد و تکثیر خود دارد و دوماً باید سم تولید شده توسط این باکتری وارد بدن و خون فرد شود.
از آنجایی که جنس مواد سازنده‌ی تامپون‌ها و نوار بهداشتی، مستعد رشد این باکتری می‌باشد، استفاده‌ی طولانی مدت و غیربهداشتی از آن‌ها موجب افزایش احتمال ابتلا به بیماری سندروم شوک توکسیک می‌شود.
ریسک فاکتورهای ابتلا به سندروم شوک توکسیک:
ریسک فاکتورهای ابتلا به باکتری استافیلوکوک:
- استفاده از تامپون، دیافراگم، کلاهک دهانه رحم یا اسفنج به مدت طولانی (بطور مثال بالای 24 ساعت)
- عفونت‌های زخم به طور مثال عفونت‌های بعد از زایمان واژینال (طبیعی) یا سزارین، یا هر نوع عمل جراحی دیگر.
ریسک فاکتورهای ابتلا به باکتری استرپتوکوک:
- تروماها و ضربه‌های کوچک (مینور)
- عمل‌های جراحی کوچک یا بزرگ
- قبل از عفونت ویروسی (بطور مثال آبله مرغان)
- استفاده بی‌رویه و بدون دستور پزشک از دسته داروهای ضدالتهاب NSAID (مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک و غیره)
علائم بالینی:
علائم کلی:
تب بالا و ناگهانی، گلو درد و سردرد، اسهال و استفراغ، علائم درگیری و نارسایی چند ارگان، اریترودرمی (قرمزی و پوسته پوسته شدن پوست)، افت فشار خون که مقاوم به درمان باشد، قرمزی بیش از حد واژن و چشم‌ها
علائم اختصاصی:
درگیری با استافیلوکوک:
- تب با دمای بالاتر از 38.9 درجه سانتی گراد
- فشارخون سیستولیک زیر 90 میلیمتر جیوه
- قرمزی منتشر پوست (اریترودرمی) مخصوصا در کف دست ها و کف پا ها.
- درگیری 3 تا یا بیشتر از ارگانهای بدن: دستگاه گوارش (تهوع، اسهال)، سیستم عضلانی ( درد عضلانی، افزایش آنزیم CK)، غشاهای مخاطی (پرخونی)، کلیه، کبد، خون و هماتولوژی (افت تعداد پلاکت ها)، سیستم عصبی (افت هوشیاری).
درگیری با استرپتوکوک:
- فشارخون سیستولیک زیر 90 میلی متر جیوه
- وجود 2 مورد یا بیشتر از علائم زیر : درگیری کبدی، سندروم زجر تنفسی (ARDS)، نکروز بافت نرم (بیماری فاشئیت نکروزان، التهاب ماهیچه ها (میوزیت) ، گانگرن (قانقاریا) )، نارسایی و آسیب کلیوی، راش های ماکولار قرمز که از نظر ظاهری ممکن است مشابه دیسک باشند (دیسکوئید راش).
تشخیص بیماری سندروم شوک توکسیک:
برای تشخیص دادن این بیماری، ابتدا پزشکان آزمایش خون و ادرار درخواست می‌دهند تا در آزمایشگاه، وجود عفونت را در نمونه‌ها تأیید کنند. سپس ممکن است از ناحیه‌ی واژن و دهانه رحم و یا حتی گلو نیز نمونه‌گیری کنند و آن را کشت دهند تا میکروب اصلی عامل بیماری را تشخیص دهند. درصورتی که علائمی مبنی بر درگیری ارگانهای دیگر بدن مثل کلیه‌ها وجود داشته باشد، انجام سی‌تی‌اسکن یا عکس‌برداری رادیوگرافی ساده به تشخیص بیماری و میزان پیشرفت آن و همچنین در برنامه‌ریزی برای درمان، کمک‌کننده خواهد بود.
درمان بیماری سندروم شوک توکسیک:
مبحث درمان سندروم شوک توکسیک، در این مقاله نمی‌گنجد اما به طور خلاصه، معمولاً بعد از بستری در بیمارستان، ابتدا منشأ این بیماری عفونی را تشخیص داده و آن را برطرف می‌کنند به طور مثال محل زخم جراحی را تمیز کرده و شستشو می‌دهند و بافت‌های نکروز شده را برداشت و محل را ترمیم می کنند.
سپس مایعات بدن بیمار را به وسیله سرم، تامین می کنند و بنا به صلاح دید پزشک معالج، از آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی یا خوراکی و داروهای استروئید در صورت نیاز، استفاده می‌شود.
از آنجایی که این بیماری به سرعت و طی مدت زمان کوتاهی پیشرفت می‌کند، عوارض درگیری با این بیماری و عدم درمان به موقع آن، بسیار خطرناک است و شامل شوک، نارسایی کلیه و حتی مرگ می‌باشد.
در این مقاله به طور مختصر از سندروم شوک توکسیک صحبت کردیم و مواردی که شما را مستعد ابتلا به این بیماری خطرناک می‌کند، برشمردیم. دقت کنید در صورت وجود هریک از علائم ذکر شده، حتی درصورتی که فقط تب بالا و ناگهانی و تهوع داشته و اخیراً تامپون یا نوار بهداشتی استفاده کرده‌اید، ابتدا تامپون یا نوار بهداشتی آلوده را از بدن خود دور کنید و سپس فوراً به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید تا از ایجاد عوارض طولانی مدت و نارسایی ارگانهای دیگر بدن، جلوگیری شود.
سلامتی همیشگی شما، آرزوی ماست: تیم لاویا
